ИХ МЭДЭГЧ

Нялх багын минь салшгүй нэг найз минь бол хавтас нь нооройж, навсайсан томоо гээчийн зурагт ном “Үл мэдэх ба түүний нөхөд” байлаа. Тэнд нүдэндээ дугуй линзэн шил зүүж, зангиа-гонжүүм болсон нэгэн алдрай байх. Нэр нь Их мэдэх. Гэхдээ мань эр тэр бяцхан алдрайнууд дундаа жинхэн ИХ МЭДЭГЧ л дээ. Харин би одоо түүнээс өөр, бүр тэс өөр жинхэн чухал, чухал их мэдэгчдийн тухай өгүүлэхээр үзэг цаас нийлүүлж сууна. /Худлаа л даа, комьпютрийнхээ гарыг товшиж сууна./

Тэнгэрт үүл бүрхээд юу юугүй бороо орох гэж байлаа. Чимбай өглөө усанд явах гэж гарснаас хойш хичнээн цаг өнгөрснийг сая л ухаарчээ. Бушуухан усаа аваад явъя гэж бодсон боловч тэнгэрт аянга цахилгаан бууж бороо шивэрч эхлэв. Гол дээр байсан хүмүүс бүгд л сандран гүйлдэцгээнэ. Хамт тоглож байсан найзууд нь ч гэсэн ум хумгүй гэр гэрийн зүг сандран гүйнэ. Чимбай яахаа мэдэхгүй хоёр литрийн хоёр хоосон бетоноо гартаа савчуулан гэрийнхээ зүг гүйх зуураа за одоо эгчид загнуулна даа юу гэж хэлэх вэ, ядахад усаа ч аваагүй байдаг гэж бодон гүйж явтал нойтон өвсөн дээр халтиран ойчив. Их л эвгүй нуруугаараа ойчсон болохоор хэсэг хэвтэж байгаад арай хийж босоод харвал эгч нь шүхэр барьчихсан ирж яваа харагдав. Чимбай гуай чи одоо хаагуур дэмий тэнээд байдаг юм бэ? Аль өглөө усанд явсан одоо хэд болж байна гэж загнахад Чимбай миний нуруу өвдөөд байна эгчээ сая усаа аваад яарч яваад халтирч ойчоод усаа асгачихлаа гээд нүдэндээ нулимс мэлтэлзүүлэн өрөвдөлтэй царай гаргавал эгч нь сандран алив нурууг нь үзье, болгоомжтой явахад яадаг юм.

ДАВАХГҮЙ ГЭСЭН ДАВААГААР...
Шинэ мянган гарч байлаа. Өөрийн хэдэн зулзагаа, бас газар дээрх ганц найзынхаа гурван зулзагыг дагуулан талбай дээр наадаж явтал найзын маань том охин "Ээж гэж нэг юм, тэнэг тэнэг юм яриад" гэж манай эхнэртэй буу халах нь сонсогдоно. Амьхандаа хүүхнүүд хошуу холбож байгаа ухаантай юмсан уу даа. Бусад нь дандаа эрчүүд болохоор бидэнд баригдахгүйгээр мөсөн гулгууруудаар гулган тарж одсон тэр үед л дээ. Би ч хэрэгт дурлан "За, тэгээд ээж нь юу гэж тэнэгтэж байх юм бэ дээ?". "Өө, дөчин тав хүртлээ эмээ, болохгүй шүү! гээд л тэнэг, тэнэг юм яриад л" гэж байсан юм. Энэ яриа ч тэгсхийгээд мартагдав. Аав, ээж нь харьд /Өмнөд Солонгост/ ажиллаж байсан болохоор баяр ёслолоор дагуулж явж наадуулдаг нэг тийм хэлэлцээгүй, ярилцаагүй бас хуульчлаагүй хуультай байсных үүргээ гүйцэтгэж явсан нь тэр л дээ.
2004 он гарлаа. Найз бид хоёр "Дөрвөө дарсан ат, дөч хүрсэн эр"-с боллоо. Найзын минь эхнэр ч бидэнтэй чацуу л даа. Гэтэл нөгөө "Ээж гэж нэг юм"-ны яриад байсан "Тэнэг, тэнэг юм" нь биелэлээ олон найз нарыг минь өвөө, эмээ болгож орхив. Юун тэр дөчин тав, мав вэ гэж. Утас цохилоо. Өвөө авч байнаа. Мэндийн зөрөө гаргаад сонин сайхан дуулах юу байгаагаа ярилцав. Зээгээ үзэхээр яаран хоёулаа харихаар болсон гэнээ. Найз минь хүүхдүүд яах вэ байж л байх юм чинь, Монголд очиж юу хийнээ? Мань мэтийн улс нэг олдсон боломжоо ашиглах л хэрэгтэй байж байвал дээргүй юу гээд жаал хатгаад барсангүй. Найзаараа баахан тогломоор санагдаад:
- За найз минь, өвөө болох ямар байна даа?
- Үгүй яах вэ дээ, очиж зээгээ тэвэрмээр л санагдаад байх юм хө.
- Тэр ч тэгнэ л дээ, гэвч өвөө болох ямар байна даа?
- Сайхан л байхгүй юу.
- Үгүй ээ, би өөр юм асуугаад байна. Чи өөрийгөө эмээ тэврээд хэвтэж байна гээд бодоод үз дээ!
- За чи битгий нохойтоод бай!
- Үгүй чи хариулал даа, эмээтэй унтах ямар байнаа?
- Өөрөө унтаад үзэхгүй юу?
- Чи надад эмээгээ зээлэх юм уу?
- Өөрийнхтөөгөө унтахгүй юу.
- Манайх эмээ болоогүй ээ, дор хаяж л 5-6 жилийн зай байгаа гээд жаал найзаа цаашлуулсансан. Миний муусайн наз нар ингэж л давахгүй гэсэн даваагаараа төлөвлөсөнөөсөө ч бүүр өмнө эмээ, өвөө болсондоо. Зээ нь энэ жил гурван ой хүрч өвөөгийн энгрийн зүүлт, элэгний наалт болчихсон хэргийн эзэн хэнгэргийн дохиурын бичлэг саяхан ирсэн билээ.Энэ ч бас яах вэ, хувь хүн.
Тэгвэл бүхэл бүтэн улс орноороо, нийгмээрээ ч бас давахгүй гэсэн даваагаараа давдагын үлгэрийг хуучин Соц-системийн орнууд гэгдэж байсан улсууд одоо давж явах шиг вэ. Манай монголчууд "Эв хамт" гэсэн хоосон мөрөөдлөөр жигүүрлэн муу "Хавьтаалист /капитал-хөрөнгө, капиталист-хөрөнгөтний нийгэм/" нийгмийг том цагаан мориор алгасан харайн гараад л цаашаа хатирч байснаа гэнэтхэн цагийн аясаар даваа, гүвээ болгоныг алгасахгүй давах учиртайг ойлгон нөгөө л нэг хөлөглөн авч давхисан цагаан морин жилдээ төрийн эргэлт тайван замаар хийж хавьтаалист нийгмээ байгуулж эхлэх шив. Өнгөрсөн зууны 30-аад оны үед нөгөөх л үл бүтэх хөрөнгөтөн нийгэмд гарч байсан элдэв асуудлууд / Хадгаламж, зээлийн хоршоо гэх мэт/ яг одоо манай цаг үед давтагдсаар. Хүн гээч амьтан хэзээд нийгмийн бүтээгдэхүүн байдаг тэр л утгаараа "Давахгүй гэсэн даваагаараа заавал эргэж давдаг"-ыг л эрхэм уншигч та, бид яс ойлгох хэрэгтэй шүү!
Зах зээлийн эдийн засагтай, хөрөнгөн дээр тулгуурласан энэ нийгэмд зальхай, луйварчид хаяаагүй байгааг анхаарч ямар нэгэн зүйл хийвэл сайтар тооцож долоо хэмжин нэг огтолж, наад цаадахыг нь сайтар нягтлан үзэж байвал тойрон өнгөрсөн даваагаа эргэж давах хэрэг гарахгүй амар байх болов уу?
Эрхэм уншигч танд ч гэсэн бас "Давахгүй гэсэн даваа" тааралдаж л байсан, та ч нэг биш долоон удаа давж явсан удаа байгаа л байх. Сайн нягтлаарай даа. Үнэхээр давахгүй даваа ч гэж бас байж болох л шүү л дээ.

С.Б.Бат-Эрдэнэ. Япон, Ивай 2007-10-05

САВЛУУР
...Дээшээ, доошоо дүүжин, даажин биш тийшээ, ийшээ дүүжин савлуур...Тэгээд тэр чигээрээ сонс эргэх...
Миний багад "Хүүхдийн парк"-д том хүний болон хүүхдийн гэгддэг хоёр ч савлуур байлаа. Мэдээж хэрэг хэмжээгээрээ том жижиг. Энэ хоёр савлуур нь хоёулаа "Тулдаг" буюу тэр цагийн хэллэгээр "Өө, яамай яамай!" буюу одоогынхоор бол "Шал мяа!" савлуурууд байв. Харин "Тулдаггүй" нь нийслэлд гуравхан ч дандаа "Бусдын дошин" дээр байлаа. Миний үеийн "Савах" дуртай /Эрхэм уншигчид минь,эндүүрч андуурав даа. Архи ууж савах биш шүү!/ нөхдүүд бол мэднэ л дээ. Микр /12-р микро-район буюу бичил хороолол /-т нэг нь,комбинатын шаруудын гадаа нэг нь, харин нөгөө нь Ганданд "Модны хоёр"-ын гадаа байлаа. Тулдаггүй гэдэг нь гачаалдаж саваад бүтэн эргэж сонс эргэж болдог савлуурууд, тулдаг нь дээд хөндөл төмрийнхөө доороос гогцоо гаргаж дүүжилсэн бүтэн эргэх боломжгүй савлуур л даа. Хэн нэгнийг жаахан, аяархан савъя гэж хулхидаж суулгаж байгаад ёстой нэг алаад өгнө дөө. Бууж ирээд л бөөлжөөд суучихна. Харин миний бах энэ үед харин ч нэг ханана даа.Нэг удаа Сансарт байдаг нэгэн байрны гадаах тулдаг савлуураар савж байгаад өөртэйгэй адилхан сагсуу юмтай нийлээд хоёулаа онгироод савж байтал тулав. Бүүр ч лаг тулгадаг хүн болтол...Хүчиндээ цааш эргэмээр болсоноо хоёр гар төмөр нь тахийгаад голоо даваад цаад руугаа буусангүй жаахан хазайгаад дээрээ тогтчихов. Тулгадаг хоёр баатар яах вэ дээ, 4-5 метр хирийн өндрөөс нуран унаад мань эр гол төмөр таарсных хүч нь саарч гайгүй үлдэж, харин ах Данзан би гуай шууд газар хоёр гараараа тулан унаж хоёр гар шуугаараа хоёуулаа хугарч, духан дээрээ мундаг том булдруутай болж арай гэж харисан даа.
Ай даа, гэнэн цагаахан насны онгироо зан хүн алж мэднэ шүү. Тэр цагаас эхлэн савлуур харахаар өөрийн эрхгүй хоёр гар янгинах шиг болдог болсон доо.

С.Б.Бат-Эрдэнэ. Япон,Ивай.2007-09-03

МУРИЙ ДЭСҮ! /Японоор-болохгүй!/

Сумын агентад шинэ хөзөр ирсэн сургаар Хэн гуай хүүгээ дуудан:
-Хөвүүн ши,цаад баадангаасаа том байшинт /100 төгрөг,бага байшинт нь 50 төгрөг/ хоёрыг аваад агент явахтий.Бүгдээрэнд нь хаарт /хөзөр/ дараад ирэхтий!...Энэ явдлаас хоёр жил хагасын дараа...
Төвийн нэгэн сонины сурвалжлагчын үнэмлэх өвөрлөж,албан томилолтын хуудас барьсаар албаны нэгэн хүн сум, нэгдлийн даргатай уулзан малчин хэн гуайнд сум, нэгдлийн даргаар хүргүүлж ирэн үлдлээ. Сурвалчлагч 30 гаран, 40 шахуу насны тогтворгүй гүйлгэнэсэн нүдтэй залуу:

ХӨДӨЛГӨӨН
Миний өмнө ширээн дээр үнгэгдэж,үлгэгдэж доод өнцгүүд нь халтартаж, /хуруугаа долоон амталж эргүүлсээр/ харласан зарим газраа цоорч бас ганц нэгхэн хуудас нь урагдсан хоёр хуруу хирийн зузаан хавтасгүй ном надад тунирхан хэвтэнэ.Бас ч гэж болоогүй уг номыг зохиогч нь мэдлэг боловсролгүй бүдүүлэг харанхуй гадгаадын нэгэн Баагий "БӨӨН АЛДААТАЙ БИЧСЭН" алдааг нь би өөрийн энэ алтан мутраар "Союз" цэнхэр тосон балаар засаж хөх,улаан хоёр үзүүртэй харандааны мэдээж улаан талаар нь дүн тавьж бас ч гэж хөөрхийг яг гучин жил зовоож дээ...Энэ ном нь Данийн алдарт шог зураач Херлуф Бедструфийн "УРАН ШОГ" бөлгөө.Харин эрхэм уншигч танд би нэг нууц...Ээ,больёо.Та нар найдваргүй шүү,цагийн юм цагтаа гэсэн юм болохоор нууц тайлах тэр цаг мөчид нь харин хоёулаа хамтдаа байя.

zam-071.JPG
Хэмжээс: 600x450 80k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4860

Гудамж
Хэмжээс: 600x450 116k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3984

Хээтэй зохиомж
Хэмжээс: 600x592 158k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4212