- Одоо яая гэх вэ, өөр ажил олдож л таараа, хажууд нь гэдэс хонхолзоод хэрэг алга хэмээн бодсоор улирлын амралтаараа ажиллахаар бүртгүүлсэн зоогийн газартаа ажилд тэнцэж чадаагүйдээ сэтгэл гундуухан явсан Хэрлэн зэргэлдээх цайны газар луу орлоо. Чингээд хоолны цэс харж хэсэг сууснаа түрийвчээ нээн харвал ердөө л бүтэн таваг хоол ч авч хүрэхээргүй хэдхэн төгрөг байв. Хэтэвч нимгэн ч сэтгэлээр баян оюутан бүсгүй нэг их мөнгөтэй хүн шиг царайлан ямар хоол захиалах тухай эрэгцүүлэн хоолны цэс харжээ суутал хувцас хунар нь хир даг болж, үс гэзэг нь ширэлдсэн бяцхан охин орж ирээд сайртаж борлосон гартаа барьсан сонингоо сарвайж тэнд суусан хүн бүрээс шахуу:

-Ах аа, телевизийн хөтөлбөр аваарай, эгч ээ сонин авахгүй биз? хэмээн царайчлангуй бас аргадангуй харцаар асууж явтал төдөлгүй түүнээс ганц хоёр насаар дүү болов уу гэмээр бас нэг бяцхан хүү орж ирээд мөн л сонингоо зарахаар буланд сууж байсан махлаг шар залуу руу очвол:
-Авахгүй авахгүй. Хоол ч тайван идүүлэхгүй, ядаргаатай юм гээд ширэв татав. Түүний арын ширээнд урт хумсаа гайхуулах мэт улаан хэтэвчээ атгаж суусан ганган эгчид дөхөж очоод мөн л сонин авахыг санал болговол:
-Авчихсан шүү дээ, яах гээд байдаг юм хэмээн уцаарлахад цэмцэгнэсэн зөөгч бүсгүй тэндээс яаравчлан ирж мөнөөх эгчээс хүлцэл өчөөд хөөрхий хоёрыг бараг хөөх шахуу гаргалаа. Энэ зуур тэднийг ажиж суусан Хэрлэн:

Зохиолч: Жогноогийн Бямбасайхан

Дорж гэнэт түүнийг олж харлаа. Өмнө нь уулзаж, нөхөрлөж явсан, яах аргагүй эртний танил нь өөдөөс нь дүрлийн зогсоно. Эртний танил нь өтөлжээ. Нар салхинд царай нь гандан борлож, духанд нь хоёр ч гүн үрчлээс суун, санчигнийх нь үс бууралтсан байх аж. Турж эцсэнээс эрүүнийх нь яс шөвийж, гүрээний судас нь лугших бүрт шанаа нь гүрвэлзэнэ. Үе үе баруун нүднийх нь доод зовхи татахыг үзвэл тамир тэнхээ муу байгаа нь илт. Нуруу нь бөгтийж, гар нь салгална. “Залуудаа мөн чиг цоглог эр байж билээ. Одоо ийм ч эр болчих гэж”. Доржийн зүрх ёгхийж, цээжний угаас харамсаж бас уурсах сэтгэл төрөв. Амьдрал, цаг хугацаа хоёр түүнийг элээжээ. Бурхан, буг гэж байдаг бол тэр нь энэ хоёр лав мөн.

-Сайн уу, найз минь? Уулзалгүй хэчнээн жил болоо вэ? Ай энэ амьдрал уу? хэмээн Доржийг халаглахад,

Зохиолч : Byambasaikhan Jognoo

    Дорж гэнэт түүнийг олж харлаа. Өмнө нь уулзаж, нөхөрлөж явсан, яах аргагүй эртний танил нь өөдөөс нь дүрлийн зогсоно. Эртний танил нь өтөлжээ. Нар салхинд царай нь гандан борлож, духанд нь хоёр ч гүн үрчлээс суун, санчигнийх нь үс бууралтсан байх аж. Турж эцсэнээс эрүүнийх нь яс шөвийж, гүрээний судас нь лугших бүрт  шанаа нь гүрвэлзэнэ. Үе үе баруун нүднийх нь доод зовхи татахыг үзвэл тамир тэнхээ муу байгаа нь илт. Нуруу нь бөгтийж, гар нь салгална. “Залуудаа мөн чиг цоглог эр байж билээ. Одоо ийм ч эр болчих гэж”. Доржийн зүрх ёгхийж, цээжний угаас  харамсаж бас уурсах сэтгэл төрөв. Амьдрал, цаг хугацаа хоёр түүнийг элээжээ.  Бурхан, буг гэж байдаг бол тэр нь энэ хоёр лав мөн.

        -Сайн уу, найз минь? Уулзалгүй хэчнээн жил болоо вэ? Ай энэ амьдрал уу? хэмээн Доржийг халаглахад,

Зохиолч: Цэндийн Дамдинсүрэн
/ Ардын уран зохиолч/

Зуны эхэн сарын нэг тунгалаг үдэш Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар хотын ногоон модон бандан дээр хоёр залуухан хүүхэн сууж байна. Тэр хоёрын нэг нь Цээмаа.
Цээмаа хүүхэн зааны ясан савх шиг цагаан гараараа нуурын ус шиг долгиотсон хар гэзгээ илээд, эрвээхэйн далавч шиг эрээн мяндсан алчуураараа янзаган нарийнхан хүзүүгээ ороогоод салхинд ганхсан хонгорзул цэцэг шиг гунхалзан сууж байна. Нөгөө хүүхэн Бумаа найз Цээмаагаа харж хааяа инээмсэглэхэд түүний хөөрхөн уруулын цаанаас цав цагаан шүд нь шинэхэн цасан дээр тунгалаг нарны гэрэл туссан юм шиг гялалзана. Эрээн мяраан юм өмссөн ганган Цээмаагийн дэргэд төв энгийн хувцастай цэвэрхэн бор хүүхэн Бумаагийн сууж байгаа нь тогос шувууны дэргэд хээрийн галуу сууж байгаа юм шиг харагдана.
Хоёр бүсгүйн өмнө зүлгэн дээр тарьсан алаг цэцгүүд зөөлөн салхинд найгаж Цээмаа Бумаа хоёрт баяр хүргэх мэт тохиолдож байна. Жаргаж байгаа нар далд орохынхоо өмнө амжиж хоёр бүсгүйг сайн ажиглаж авъя гэсэн юм шиг баруун байшингийн хажуугаар шуналтайгаар шагайна.

Зохиолч: П.Хулан

Миний амьдралын гайхамшигт өдрүүдийн нэгэн үдэш байлаа. Өдрийн нозоором халууныг үлдэн хөөх, шингэж буй нарны дулаан илч нуруунаас ээх үед, халууцсан нохой шиг өдөржин сүүдэр бараадаж суусан би, чийг үнэртсэн автомат усалгаат зүлэгнээс одоо л холдох боломжтой боллоо. Эндээ сууж байх нь таатай ч ходоод гэдэс хоол нэхэх тул зүлэгтэй залгаа есөн давхар орон сууцыг зүглэлээ.

Аль өглөө л жаахан юм идсэн болохоор толгой хүртэл дүүрээд тун ч бэрх байлаа. Гэтэл миний усан нүдэнд юу харагдсан гээч! Дөнгөж өгзгөө далдлах төдий, бие нь нэвт гэрэлтсэн даашинзтай, гуа үзэсгэлэн цогцолсон бүсгүй онгорхой цонхоор нүдний үзүүрт жирс гэв. Тэнгэрийг барьж андгайлъя! Амьдралдаа түүнээс амттайг харж байсангүй. Өөрийн мэдэлгүй тэр цонхоор сэм ороод явчихлаа. Халууцсан бүсгүй гэртээ ганцаараа байгааг би анзаарлаа. Яг л ховсдуулсан юм шиг түүний алхам бүрийг шуналтайяа шимтэн харж, амьсгаа даран араас нь гэтлээ. Намайг огтхон ч анзаарсан шинжгүй.

Зохиолч Лхамсүрэнгийн Энхтуяа Л. Энхтуяа

... -Ишш,охин минь,хар залуугаараа ийм ч юм ярьж суух,гэж дээ,.Сэтгэл цагаан хүнлэг сайн хүнтэй учралгүй яахав дээ,хүн бүр дор бүрнээ өөрт оногдсон тавилангаа зөв ухамсарлаж чадвал бололгүй дээ,.
Одооны зарим охид,бүсгүйчүүдийг хараад, сонсоод байхнээ,эд хөрөнгөтэй,түрийвч зузаан,өндөр алба хашдаг, юм юмтай эрийг л чухалчлан бэлэн зэлэн юман дээр л яваад орчих санаатай даг уу даа,.Үнэндээ бол хүний баян,ядуу нь чухал биш шүү,охин минь,.Хүнийг хүн хэвээр нь байлгаж чадна,гэдэг чинь л уран ухаан бас их тэвчээр шаарддаг юм,.Бидний залууд өөр байж дээ,гэсээр Ханд гуай зуухныхаа амыг нээж ганц хоёр мод нэмж галаа өрдчихөөд сандлаасаа босов.
Тэрээр гэрийнхээ хойморт байрлах булан тохой нь халзарч элэгдэж хуучирсан хоёр эрээн авдарныхаа арай жаахан томдууг нь онгойлгоод дотроос нь урагдаж цоорсон, өнгө нь гандаж сааралтсан муу нэгэн сэмэрхий хадаг гаргаж ирснээ,
-Миний охин нааш ойртоод суу,

Зохиолч: Дарамын БАТБАЯР
/Төрийн соёрхолт, соёлын гавьяат зүтгэлтэн/

Үүр цүүрээр босож тэнгэрийн царай малын бараа харж орж ирээд өвгөн хоймор завилан, гаансаа нэгхэн сорж хэсэг дуугүй сууна. Ийнхүү дуугүй сууж сурна гэдэг хэлд орохоос ч амаргүй. Орчлонд хүний үзсэн дуулсан болоод үзээгүй дуулаагүй бүхэн сэтгэлд тэнцэж ирэхийн алдад хүн алив юманд шалчигнахыг огоорч эхэлдэг мэт санагдана.
Царайг нь харахад баяр түгшүүр, гомдол гутралын аоль нь ч үл харагдана.
Бэр нь цайныхаа дээжийг аягалж хоёр гардан барина. Өвгөн нударгаа сэгсрэн буулгаад гарын алгыг тэнийлгэн тээр доороос зугуухан тосон авч, ёс болгон уруул хүргээд зөөгшүүлэхээр өмнөө байгаа аяганы ширээн дээр тавина. Ач хүү нь араас нь мөлхөн очиж дээлнээс нь зууран босож өвгөнийг түшин тэнчигнэн алхана. Өвгөн огт үл хөдлөнө. Өвөр дээр нь очиж энгэр өөд нь асна. Нялхын үнэрээ гээгээгүй зулайгий нь үнэрлээд газар буулгана. Ачаа хөлд орсны нь мялааж байгаа нь тэр. Энэнээс илүү үнсэх ч үгүй. Цөөн үнсдэг шигээ цөөн зандарна. Голцуу л харцаараа захирч, харцаараа шийтгэж, харцаараа хайрлан өршөөнө. Хааяа хэн нэгэн хүн морь малын толгой уруу чөдөр ташуур далайх юм уу, худаг усанд сүү цагаан идээ дусаахын сацуу хөмсөг зангидан "яачихсан монголоо алдсан амьтан бэ чи" гэж нэг ширүүхэн зандраад л өнгөрнө. Харин өрөөл бусдыг муу хэлэх янз гаргах, атаа хорсол, хүний мөсгүй явдал цухалзуулмагч муухай харж "Байтлаасаа бүр хүнээ алдах нь шив дээ, та нар чинь" гэж цухалдангуй хэлээд таг дуугүй болох юм уу, бүүр их дургүй нь хүрсэн бол ганц ч үг хэлэлгүй цааш эргэж хоёр гурав хоног дуугаа хураана. Ёсон бусын шившигт нүгэл үйлдсэн хүнтэй нутаг усных нь таних мэдэх тохитой томоотой өвгөд цөм дуугарахгүй байх ч тохиолдол байдаг. Энэ бол хүний ёсны дээд шийтгэлээр шийтгэж байгаа хэрэг юм.

Зохиолч: Чойндонгийн Онгоодой

-Намнаан! Хүү минь аргамжаатай морьдоо авчраад эмээллэчих! Хоёулаа өнөөдөр нэг айлаар буугаад орхиё гэж барагтайд эерэг зөөлөн дуугардаггүй их нагац Намхайг нэг л өөриймсөг, цаанаа л нэг тосон аялгуугаар хэлэхэд Намнан хүү баярласандаа хөлд нь сэвсхийтэл салхи оров гэлтэй бие нь агаарт хөвөх мэт хөнгөрч, гэрийн баруунтай тулсан цахнаас хазаар ногт аван гарч одов.Намнанг морьдоо эмээллэчихээд гэрт орж ирэхэд нагац нь ойрын жилүүдэд мөрөндөө углаж гангараагүй хүрэн чисчүү дээлийнхээ ташааны товруу мөнгөн товчийг товчилж дуусаад шар өнгийн бажгар дурдан бүсээ ороож байлаа.
Намхайг нутгийнхан нь” Гадаах нь гэртээ багтдаггүй Гэртэх нь гэдсэндээ багтдаггүй” харамч, нарийн гэж муу хэлдэг нь зээ дүү Намнангийн чихийг халууцуулах нь бий. Үнэхээр ч тиймэрхүү зан байх.Гэвч зээ нь болохоор нагацыгаа дотроо өмөөрөвч ил гаргаж, хэн нэгэнтэй үг сөргөлцсөн удаагүй. Нагац нь өглөө хонинд явахдаа угалзтай монгол гутлаа заавал өмсөнө.Тэр нь элэгдэж хуучирна гэж үгүй. Хичнээн ч жил болсон юм бүү мэд. Шинэхэн хэвээрээ л байх. Хүмүүсийн хэлэлцэх нь хээр гараад гутлаа ариглаад мориндоо ганзгалчихаад хөл нүцгэн таваргаж явдаг юм гэдэг.

Зохиолч Баянмөнхийн Цоожчулуунцэцэг Tsoojchuluuntsetseg Bayanmunkh

Даваа хэдэн хүнтэй уулзаж, нилээд оройхон өрөөндөө орж ирлээ. Нарийн бичгийн дарга хүүхэн шинээр ажилд орох хүмүүсийн анкетыг ширээн дээр нь тавьжээ. “Нэгэнт л уулзаад, ярилцлаганд оруулаад, тэнцэнэ гэж үзсэн юм бол заавал надад харуулж яадаг байна аа” хэмээн ундууцан бодсоор ажилд орохыг хүсэгчдийн анкетийг залхуутай эргүүлж, тойруулж харав. Гэнэтхэн нэг л таньдаг царай. Гайхасхийн танилцуулгыг нэг бүрчлэн уншлаа. “Чимэдийн Сарангэрэл. 32 настай. Их сургуулийг эдийн засагч мэргэжлээр төгссөн” гэж уншиж эхэлснээ гэр бүлийн байдал гэсэн тэр хэсгийг харах гэж тэсэлгүй яарч байгаагаа мэдэрлээ. Хүү, охины хамт амьдардаг. Нөхөр Жаргалын Батмандах өвчний учир дөрвөн жилийн өмнө таалал төгссөн” гэсэн бичгийг хараад хөшчихөв. “Саран Жаргал авгайн доголон Мандахтай суусан юм байжээ” гэж бодохоор нэг л хачин, бас үнэмшилгүй санагдаад болдоггүй.

Тэрээр Сарангийн зургийг анхааралтай харлаа. Олон хөвгүүдийн анхаарлыг татдаг байсан гэрэлтсэн сайхан царай цагаасаа эрт гундаж. Харин инээд гэрэлтдэг байсан дүрлэгэр алаг нүд яг хэвээрээ... Гэхдээ л гуниг нэвт шингэсэн харагдав. Хэзээ ч түүнийг анхаарч байгаагүй, хэзээ ч түүнд тал өгч байгаагүй энэ бүсгүйгээс болж Даваа золтой л галзуураагүй.

Хуцын хөг шиг болчихсон бор түрийвчийг минь зарим хүмүүс их ад үзнээ. Наад салбайсан юмаа солиочээ гээд л. Энэ тэнд хүн амьтнаас нуух нь халаг болох юм.

Уг нь энэ түрийвч бид хоёр чинь анх хуушуур лугаа данайсан шар амьтад байлаа.Даанч амьдрал бид хоёрыг бов бор болгожээ. Хумсаараа дээр нь зурахад самбар лугаа тод цагаан зураас гарна. Үнэр танар нь хорвоод огт байхгүй өвөрмөц. Бор түрийвч бид хоёр ханилаад 12 жил болжээ. Удаан эхнэрээс илүү ханилчихсан шахуу. 
Хөөрхий бор түрийвч бид хоёрын туулсан зовлон их. Юм авах гэхээр мөнгө хүрэхгүй бие биетэйгээ тэрсэлдэж явсан он жилүүд ч их бий. Түнтийтэл нь мөнгө чихэж шоудаад элдэв хэл ам таталж байсан нь цөөнүй. Тэхдээ энэ л бор түрийвч эрэвгэр хэдэн хүүхдийг минь хооллож энэ хүрчээ. Нийтдээ би гурван удаа гээгээд олж байсан түүхээсээ хуваалцая.

Цайны дээж өргөх технологи, түүнээс үүдсэн асуудлуудыг хэрхэн шийдвэрлэх тухай.

Гэргий хүн нөхөр, хүүхдээ сэрэхээс өмнө босч зүс царайгаа янзлан цайгаа чаначихсан орчин үед бол усаа буцалгачихаад сууж байх ёстой.

Цайны дээж өргөхдөө эмээ маань толгойдоо алчуур зангидаад гардаг байсан. Эсвэл зүүн гараа толгой дээрээ тавьж байгаад цайныхаа дээжийг өргөнө. Болж өгвөл бүрэн хувцастай. 
Цайны дээж хэт халуун байж болдоггүй нь зунд бол тэр дор явж байгаа өт хорхой, шоргоолжийг түлж алах, эсвэл өвс ургамалыг түлэх нигууртай.
Дээжээ өргөхдөө уул ус, үр хүүхэд гэр бүл, төрөл төрөгсөд төр улс гээд бүхий л зүйлийн талаар аливаа сайн зүйлийг бодон байж өргөх учиртай.
Гол сүсэг бишрэл нь идээ будаагаа хангай дэлхий, бурхны оронд очсон өвөг дээдэстэйгээ хуваалцаж одоо байгаа бүхнийхээ ажил хэрэг зам мөрийг нь даатган хүсч буй ээж хүний залбирал юмуудаа. 
Эрэгтэй хүн бол дээж өргөдөггүй, мөн бор цай ч өргөхгүй байх. Энэ тухай бол яг тэгнэ ингэнэ гэсэн юм бол байхгүй ч ерөнхийдөө болохгүй болов уу. 
Ном судар харахад, уулзаж явсан Дамбий гуай эд нараас сонсоход нэг ийм. 
Манай Улаанбаатарт байдаг том асуудлуудын нэг цайны дээжээ өргөх буурай, дээжинд нь оногдсон машинууд. Бидний ээж аавуудаас уламжлагдаж ирсэн энэ ёс заншил жолооч нарын хараал, авто угаалгын газрын орлогын нэмэгдүүлээд дуусдаг. 

Тэгэхээр яах ёстой вэ.

Эхээс төрөхдөө би нээлттэй төрсөн юм. 

Ээж мээмээ хэзээ өгөх бол гээд ам маань тувт нээлттэй. 90 оны өлсөглөнд нэрвэгдэж хоол хайсаар байгаад одоо ч ам онгорхой. Ганц хэл заяасан биш гамгүй их ярьна даа. 
Хар багын л ханзархай өмдний аарцаг тувт нээлттэй. Салхи шуурга хоёрын саадгүй нэвтэрдэг газар. Хоншоор нь эргэсэн хоёр бакаалны минь өлмий байнга нээлттэй. 
Өмдний цахилгаан мөнхийн эвдрээстэй тул бас л нээлттэй. Хувцасны кармаа мөнхийн цоорхой тул заримдаа түлхүүрээ бажийнкнаасаа олох жишээний. Оймсны арын өсгий аанай л ангархай. 
Манай гэрийн поорчик эзэнгүй байсан ч нээлттэй. Агаар байхад хоолоор яадын гэсэн уриатай тул мөнхийн онгорхой. Гэрийн хаалга маань бас л нээлттэй. Найз нөхөд, ах дүү нар өнө мөнхөд цуваг гэсэн уриатай тул байнга нээлттэй. 
Эсэн бусын юм телевизээр үзээд шөнө дунд хүртэл нүд минь нээлттэй. Шумуул битгий хэл шувуу нисээд орчихмоор хамрын нүх минь , хорхой битгий хэл хулгана унаад үхчихмээр чихний нүх минь мөнхийн нээлттэй.
Утас, чат фэйсбүүк минь 24 цаг нээлттэй. Эх орон хэзээ дуудах бол гээд байнгын асаалттай. Хаа нэгтээгээс мөнгө ороод ирж магадгүй гээд Хаан банкны данс маань хүртэл мөнхийн нээлттэй. 

Өнгөрсөн жил манай эхнэр Шенгений визинд оров. Халуун хавраар шахуу визээ мэдүүлээд гол, ус хөлдөх цагаар виз нь гарчээ. Хөөрхий минь бөөн баяр. Цаг хугацааг бол тоож байгаа ч юм алга. 

Нөгөөдөр өглөө 9 цагт ниснэ гээд УБ хотруу авав. Би нөгөө Сэрчмаагийн дуулсан Итгээд миний бодолд чи минь үнэмшээд 
Энгэрээ битгий сул тавиарай 
Дуулим хорвоод ганцхан гэдгээ мээдрээд
Дурлалаа ухааран ариун яваарай гээд чихэнд нь хоногштол сонсгов. Ер нь бол 7 сартай жирмээ байсан л даа. Тэхдээ л баталгаатай араанд нь хийж байгаа ухаантай. 
Урд орой нь за маргааш 9 цагт нислээ. Ар сайн даавал ар нь түүц шүү гээд л. Хүүхдүүдээ ингээрэй тэгээрэй гээд баахан захиас захив. Маргааш өглөө нь нисэх явж байна, одоо холбогдож чадахгүй байх баяртай л гэлээ. 
Би ч цаг хараад л байлаа. 9 цаг болонгуут нь за агаартаа гараа биз ухааны юм бодоол найз нөхөдрүүгээ залгаад л хүрээд ир мир гээд өдөж эхлэв. Сэдхилийн архийвт байсан ганц нэг бүсгүйчүүдрүү чаат, маат бичээд л. За худлаа худлаа.

Заяаны юмаа түшилдээ найз минь

Завсарын юм налж унасаар байгаад
Наад залуу нас чинь
Навч шиг хийслээ
Хамаг залуу нас чинь
Хадаас шиг зэвэрч гүйцлээ.

Толгойны чинь ус бууралтах нь 
Төмсгөндөө хүүхэд чинь өтлөх нь 
Хотын утаа үзэх гэж бус
Хүүгийнхээ утааг үзэх ижий чинь ирсээн.

Анд минь чи амьдралаа бодооч
Аяга бантан хутгаж өгөх амрагаа олооч
Алийн болгон чи бэлэн гоймон идэж
Авдарт мартагдсан торго шиг сэмэрч явах юм бэ

Тоонон дээгүүр ангир ганганалдаад хавар иржээ. Манай нутагт багад яасан ч их цахлай ирдэг байсан юм. Гуага гуага гэж муухай орилолдоод л. Хоол унд муутай ядарч явахад цахлай орилоход тархи шуугиад там шүү. 100мм-н хадаасыг мяндсаар оосорлоод толгой дээгүүрээ эргүүлж байгаад цахлайруу шиднэ. Цахлай алах гэж байгаан. 

Бөөн цахлайруу аанай л нөгөө хадаасаа эргүүлж байгаад шидтэл пирр гээл ниссэн бужигнаан дунд нэг охин орилоод уналаа шүү. Харайлгаад очтол манай нөгөө ангийн охин. Байхгүй ээ нөгөө хадаас чинь охины пальтог нэвт хатгаад баруун мөр хавьцаа нь онож. Хөөрхий тэр охин нүүрээ дарчхаад уйлаад суугаад байх. Хажууд нь баахан суулаа. 
Би: Өвдсөн үү... /угаасаа л өвдийшдээ тэнэг асуулт асууж байгаан/ 
Охин-аанхаа гээл толгой дохиж байна.
Би:Цус гоожиж байна уу, цаашаа орсон болов уу.
Охин: Мэдэхгүй гээд мөрөө хавчив. 
Би: Тайлаад харах уу.
Охин: Үгүй ээ.
Өөр ч олон юм ярьсангүй. Яаж тархи толгойг нь оночхоогүй юм гээд үлээгээгүй шаар лугаа миний давчуу цээж бэлбэгнэж байлаа. 
Нөгөө охин босоод явчихав. Аав нь захиргаанд ажил хийдэг том биетэй хүн бий. Маргааш би алуулсан гэж бодохоос дотор харанхуйлна. 

Бороо үл мэдэг шивэрсэн намуухан орой байлаа. Агаараас чийг ханхлаад эргэн тойрон нэг л нам гүм ажээ.

Мэргэн амралтынхаа мөнгийг өвөртлөөд оройхон харих гээд явж байтал нэг хогын цэгийн хажууд муу хувцастай хоёр хүн хоорондоо зодолдож байхтай таарлаа.

Тэр хоёр хариугүй бие биенээ алж мэдэхээр зууралдах бөгөөд хог түүдэг улс болтой.

-Чи муу хэн бэ? Худлаа пээдийгээд хэмээн нэг нь хашгирах бөгөөд нөгөөх нь мөчөөгөө өгөхгүй үзэлцэх зуураа:

-Хэн нь пээдийгээд байгаа юм бэ? Чи өөрөө пээдийгээд байгаа биз дээ муу лалараа …

хэмээн хариу үйлдэл хийхэд өнөөх туранхай эрийн хамраас цус сад тавин урсахад тэрээр улам чарлан барьцалдаж авлаа.

Мэргэн хажуугаар нь өнгөрөхдөө салгах гэж үздэг ч юм билүү гэж хэсэг харзнаад за за гайгүй биз гээд явж одов.

Түүний ард тэр хоёрын дуу хадсаар л байлаа. Хэн нэг нь нөгөөдөө томорч пээдийсэн тухай л хоолой мэдэн чарлах бөгөөд өнөөх нь чи өөрөө пээдгэр гэх л тэр хоёрын хэрүүлийн гол үр нь болтой.

Бүрий болж харанхуй гудмаар явахад төвөгтэй болсон байсан болохоор Мэргэн үнэтэй костюмаа шиврэх бороонд норгохгүй гэж ч бас яарангүй алхах ч нам гүм орой өнөө хоёрын пээдгэрийн тухай хашгираан алаан яг л кино театрт гарч байгаа киноны дуу шиг цуурайтан сонсогдсоор ажээ.

Хүн төрөлхтөнд заналхийлсэн олон гамшиг дундаас “Дахин хэзээ ч бороо орохгүй. Энэ өглөө ертөнцөд сүүлчийн бороо орно” гэсэн цаг агаарын мэдээ бүгдийг хирдхийлгэв. Нар дахин мандахгүй гэхэд эвлэрч мэдэх байсан хүн төрөлхтөн харин “Бороо дахин орохгүй” гэсэн үгийг зүрхнийхээ угт хашгиран хүлээж авсан юм. Бүх сонин хэвлэл, телевиз радио борооны тухай мэдээллээр хахаж “Байгаль ээжийн бэлэглэсэн энэ гайхамшгийг бид өмнө нь яагаад анзаарч, ойшоогоогүй байсан юм бэ” хэмээн дуу алдацгаав. Зурагчид, телевизийн зураглаачид энэ өдөр л ур чадвараа харуулахаар шийдэж, хожим тэнгэрт хадсан үнэ хүрэх сүүлчийн борооны дусал болгоныг дурандаа буулган авахаар мэрийнэ.

Сүүлчийн бороо эхлээд зөөлхөн шиврэн байснаа аажимхан том том ширхэгээр солигдож, бүхий л ертөнцийг усанд авахуулахаар яарах мэт битүү нэгшин асгарав. Дэлхийн өнцөг булан бүрт хүмүүс бороотой ханьссан дурсамжаа тээн гудамжиндаа гаран шуугилдаж, сүүлчийн борооны эс ширхэг бүрийг биедээ шингээхээр хөл тавих зайгүй шахам түлхэлдэнэ. Бүгдийнх нь нүүр тэнгэр өөд ширтэж, амандаа “Бороо бороо бороо” гэсэн үгсийг өөр өөрийн хэл дээр шивнэнэ. Хүмүүс бороотой салах ёс хийхдээ борооны ширхэг, дусал бүрийг амтлан үзэх ажээ. Төрж амжаагүй хэвлий дэх үрээ бороо гээч гайхамшгийг үзэж амжихгүйнх нь төлөө харамссан ээж нар уйлж байсан юм. Бороо орж байхад анх учирсан хосууд дурсамжаа задлахаар бие биенээ хайн тэмүүлж, олны хөлд даруулчих шахан гүйлдэнэ. Хүүхдүүд бяцхан алгаа тосон хөөрөн дэвхцэж, “сүүлчийн бороо, сүүлчийн бороо” хэмээн хашгирна. 

Адууны үнэр гэнэт ханхийгээд намайг сэрээчихэв. Ах адуугаа цуглуулаад гадаа хураачихжээ. Гэрт надаас өөр хүн алга, манайхан бүгд гүүн зэлэн дээр дуу шуу болж, эмнэг унага чарлаж, адуу мал унгалдан шуугилдана. Би таг унтчихсан байв. Даанч би өчигдөр үдэш, “маргааш гүү барина” гэх сургаар, хүүхэд хүүхдээс дэндүү хөөрч хөөрцөгдөөд унтахгүй, аав ээждээ зэмлүүлсэн бил үү?..

Миний нас зургаа, нэр Очир. Гүү барина гэхэд миний хөөрсний учир гэвэл, өнөөдөр гүүн зэлний уралдаанд айлынхаа хоёр охинтой би уралдах болсонд хамар учир оршиж байв. Тэр хоёр охин надаас нэг хоёр насны эгч ч гэлээ, би тэднээс өөрийгөө хавьгүй том гэж бодож явсан цаг. Манай хот айлын хүүхэд гэвэл, ердөө л бид гурав юм чинь, өнөөдрийн уралдааныг бодохоос миний инээд хүрээд болдоггүй. Тэр муу хоёр охин намайг яаж бараадахав? Гэхээс сэтгэл догдлоод ер болж өгдөггүй, байж ядахдаа би хот айлынхаа гэр гэрт дахин ахин орж, хаалга үүдийг нь онголзуулан, хүмүүсээс,

Тэнгэрийн хаяанаас цайсан үүрийн гэгээ араасаа шар туяа дагуулсаар цонхоор тусаж өрөөгөөр нэг тархахын алдад би тав тухтай нойрноосоо сэрлээ. Нойр ханажээ. Хэдийгээр босох арай болоогүй ч нэгэнт нойр сэргэсэн тул орноос босоход харамсахааргүй болж. 

Босож салхивчаа онгойлготол зуны өглөөний цэнгэг агаар багтаж ядан орж нүүр илбэн үлээнэ. Агаартай хамт моддын сэрчигнээн, шувуудын жиргээн өрөөгөөр нэг сүлэлдэх нь уяран дуулмаар хөгжимийн айзам гэлтэй. Эр бор харцага жигүүрхэндээ хүчтэй гэгчээр модны мөчирнөөс хумсынхан чинээ сарвуугаараа лавтайхан атгасан хэдэн болжмор ургах гэгээг угтаж, хоорондоо уралданхан хоолойныхоо хэрээр жиргэх нь түүнд оногдсон ямар их хувь тавилан бэ. 

Энэ бол өглөө. Өглөө гэдэг сайхан байх нь мэдээж боловч энэ өглөө яагаад ч юм юутай сайхан, юутай тансаг, юутай өөр.

БАРИНТАГТ СУДРЫН НЭРТЭЙ БАНЗРАГЧИЙН ХҮҮ
БАТЧУЛУУН ТАНЬД БАРИХ ШҮЛЭГ ИНУ.

Болзол үгүй хорвоогийн үхэлтэй 40 жил тулалдаж
Борхон заяат түмэнтээ наслахын баяр бэлэглэсэн
Анагаах эрдэмийн шидийг их сургуульдаа эзэмшиж
Ахиулах дээд дамжааг Орос Японд мэргэшсэн
Тархи мэдрэл мэс заслын Тэргүүлэх зэргийн эмч
Түмний энхийн манааны Хүний гавьяат цолтон
Чулуутын гүн хавцлын галт уулын эрчимтэй
Чухаг цаг тулахад халирч буцахгүй зоригтой
Уураг тархины голомтот өвчнийг сөгтгөн номхотгож
Ухаантны дээд нөхөдтэйгээ Төрийн соёрхол хүртсэн
Лагшин тунгалаг оюуны саруулсах замын хөтөч
Лавай цагаан сарны дор Шастины эмнэлгийн “сахиул”
Уярам хайрын сэтгэлээ Далайн Даникадаа зориулсан
Улсын клиникийн профессор, зөвлөх суудлын эзэн
Ууган хүү Батболддоо уураг тархины дуран авиагаа өгч
Удаахь хүү Баярсайханаа төрийн албанд зүтгүүлсэн
Нарийвчилж шунасан эрдмээрээ ази дэлхийдээ шилэгдсэн
Наашлах цагийн алдар нь Хөдөлмөрийн баатар Батчулуун.

Хууль зүйн ухааны доктор /PhD/ Ширчингийн Сүхбаатар
2017.1.5

erd-029.JPG
Хэмжээс: 600x450 68k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4355

Намрын ааг
Хэмжээс: 600x436 146k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4322

khureltogoot-26.jpg
Хэмжээс: 600x450 82k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4340