Нам гүм.

Тог тог тог ...тогших чимээ.
Хариу тогшлоо. 
Тэр хоёр сайн ойлголцоно. 
Том цэнхэр нулимс дуу чимээтэй бөмбөрөн газар унах адил тог тог тог.
Тиймээ хоёулаа цоожтой. Дахиад л нам гүм.
Орой болох хаа ч байсан юм. Буйдан дээр шигдэн суугаад эрхиэ эргүүллээ. Сэтгэл нь тогтох янзгүй. Урд урдаас илүү нутгаа санана. Үнэр нь анхилж , уулс толгод, халтар аргал, аргамжааны модон гадас, өтөг бургисан навтгар бор өвөлжөө гээд л юу эс харагдах билээ дээ. Түмэн үрчлээт хацрыг нь даган нулимс бөмбөрлөө. Нутаг ус минь, нутаг ус минь... Хаврын цэнхэр зэрэглээ мяралзаад л, айлууд хаваржаанаасаа зуслан өөдөө нүүгээд мөн ч сайхан байгаа даа... Арван хэдэн хүүхэд төрүүлж цагаан сүүгээрээ амлуулсан өдгөө арьс төдий болж үлдсэн хөхнийх нь цаана чимээ аниргүй хүлцэнгүй нам гүм байсан сэтгэл нь долгилон гуниглан займчих шиг санагдахад аюулхай дээрээ дарлаа. Насны өндөр даваа өөд өгсөөд намуухан ядранги цохилох болсон зүрнийх нь цохилт алганд нь мэдрэгдлээ. За даа уйлж урсаж суугаад яахав, муу ёр байгаа даа. Хэдэн хүүхдийнхээ буянд бишгүйдээ л сайхан аж төрж байна. Насны адагт үүнээс илүү яах ч юм билээ дээ. Дулаан байшинд дутах гачих юмгүй сайхан л байна. Хүүхдүүд минь аль амттай аль зөөлнийг л зөөж байна. Юугаар дутлаа гэхэв дээ... Санаа алдлаа. 

Эцэсийн хүчээ шавхан уулсын хярлуу зүтгэнэ
Эрчит дөрвөн туурайнаас минь цусан мөр үлдэнэ
Эгмэнд туссан сумны шархнаас цус бялдаж
Эрдэнийн алтан дэл сүүл минь улаан өнгөнд будагдана

Эрүүл үлдсэн хэдэн сүрэг минь
Эргэн эргэн янцгаана
Эрсэлж хурдан зугт гэж
Эцсэн хоолойгоор үүрсэнэ

Хөгшин ижил минь тэнд ойчсон
Хүү минь харин зугтаж амжсан
Хэдэн гүү минь ийш тийш
Хээрийн салхи шиг зугтаж одсон

Уулын салхи шиг онгон зэрлэг өссөн юмсан
Угшил гарал минь гэрийн адууны үрс юмсан
Талын салхинаас өөр эзэнгүй
Тааваараа үргэж жаргаж амьдарсан юмсан

Бороон дундуур ганцаар алхаж гэртээ харьдаг зам дээр минь
Босгоныхоо дэргэд нойтон цуваа өлгөөд ордог шон дээр минь
Үснээсээ дусал дуслуулан сууж бодолд дарагддаг орон дээр минь
Өнгийн олон цэцэгс ургаад дэлбээлчихжээ

Хэн тарьсаныг мэдээгүй байтал
Хээрийн салхин би гэж шивнэлээ

Навчис туучин ганцаар буцдаг харгуй дээр минь
Намрын гунигтай уусаж суудаг сандал дээр минь
Үдэш бүхэн унаа хүлээдэг зогсоол дээр минь
Үзэсгэлэнт олон цэцэгс гандахаа мартан дэлгэрчихжээ

Яагаад гандаагүйг мэдээгүй байтал
Ялдам салхин бас би гэлээ

Мөр өвгөнийх өвөлжөөнөөсөө нүүлээ. Сайхан хөх ямаад нь үүр цүүрээр тургилан хөлнөөс хөглөрсөн хөх бууцаа орхин хөх гол нь бургилан урсдаг хөх уулс нь тэнгэрийн өехийд тулан ихэмсэгхэн дуниарах хангайгаа зорилоо. Нар дээр мандсан хойно Мөр өвгөнийх энд байгаагүй юм шиг алга болсныг мэдэж багагүй сандарсан хүн бол Дамба даргынх гэх эх адаггүй хөглөрсөн айлын тарган шар авгай.

“Залуу хүн гэхэд дандаа нөмгөн явж байх... Айлд нөмгөн орох муу л гэдэг, тэгээд өглөө босох дургүйг нь яав аа”. Мөр өвгөн ингэж дургүйцэнгүй байдаг ч “Олон нялх нойтон хүүхэдтэй ядарсан бүсгүй амьтан...Миний хоёр охиноос ялгаа юу байхав. Бүсгүй хүн ном эрдэм, ажил төрөл муутай байна гэдэг мөн ч тусгүй ээ. Тэгээд энэ хань ижил шүү юм нь Дамба байж таардаг нь ч юув. Дарга ховордсон цагийн дарга даа зайлуул. Багийн дарга гээд л айл хэсэж аяга тагш юм эргүүлэхээс өөр ямар ажил энэ хүнд байна аа. Өөрийнхсөн юм бол ганц сайн ороолгоод авах юмсан. Дарга нэр зүүгээд самбаганаж явахын оронд хэдэн хүүхэд, орон гэр, эхнэр хүүхдээ өөд нь татдаг болоосой” гэж халаглан, хайрлан бодох нь ч бий.
Дамба даргын эхнэр тарган шар авгай сурсан зангаараа тарагны хөрөнгө авах санаатай аминдаа л эрт босоод Мөр өвгөнөөс эмээн хоёр гурав залгасан хүүхдийнхээ өлгийний бүсээр цулцгар харвингаа ороосон болоод хойд хамар дээрээ аахилан гартал өвөлжөө бууц нь цэмбийгээд өөрийнх нь саяхан боссон ор дэрнээс ч цэвэрхэн харагдаж байлаа.

#01 #Тэнгэрийн_нулимс

Бороо шивэрнэ…. Өдийд яг өвөө эмээ хоёр намайг санаад уйлж байгаа. Тэнгэр дуугарна… Эмээ орох газраа олохгүй цурхирч байгаа…Баруун хаяанд ижийн хөлийн чимээ гарна. Өвеө эмээ хоёрыг далалсаар өрхний оосор хойшилно… Дөнгөж сая л тэр хоёр маань нулимсаа арчин солонгоор саравчилж харахад би өөдөөс нь гүйнэ. Амьсгаагаа арай хийж дарсны дараа л би өөрөө хэн нэгнийг санаад уйлж эхэлнэ.

#02 #Нууцгайхан

Чийг үнэртээд байх чинь шөнө хэдэн юм дусалжээ дээ! Дэрсний ёроолд орхисон нөгөөдөхөд маань зөндөөн олон нүүдэгнүүд ч байсан. Ээж маргааш аргалд явахад авчихвал яанаа… Бушуухан шиг л үүр цайгаасай билээ! -Ээжээ та бид хоёр зөндөөн айл шатаасан тийм ээ! -Нүгэл! Юу гээчийн буруу моньд вэ? -Нээрээн. Худгийн асарт хөл даараад үхрийн баасанд хөлөө хийчихээд дулаацаж байхад дотор нь хорхойнууд унтаж байсан юм чинь! …Өчигдрийн бид хоёрын ийнхүү ярилцахыг амьтад нь сонсчихоод уйлалдсан юм байлгүй баруун сайрын аргалнууд бүгдээрээ нойтон байсан даг. Бушуухан шиг л үүр цайгаасай даа!

#03 #Оюумаа

Гуйлт нь ирээгүй бэр гунигладаг юм орчлонд 

Гундуухан сэтгэлийн гүндээ хөндүүрлэн мэгшдэг юм 
Ёс мэдэхгүй нэгэн ч ёолдог юм зүрхэндээ 
Ёроолгүй нэгэн гунигт автдаг юм үе үе 
Чив чимээгүй байсан ч чинэрдэг юм сэтгэл нь 
Чимхэж цохиж өвтгөөгүй ч уйлдаг юм зүрхэндээ 
Эд ховор цаг биш ч эрхэмлэгдэг юм алдхан хадгийг 
Ээж аавдаа л үр нь байж дээ гэж энэлдэг юм даа битүүхэн 
Насан ахихын тоогоор замхардаг байлгүй дээ зайлуул 

Найдаад ч нэмэргүйг ухаарсаар өтөлчихнө дөө удахгүй 

I

Нүцгэн ирсэн, нүцгэн буцна

Нөмөрдөг хөнжил, нөмгөн тэрлэг, нимгэн цамц бүгдийг нь үлдээнэ
Нүүр царай үрчийж, нуруу бөгтийн
Нүүрээ, нуруугаа, хөлөө бүгдийг нь орхиод явна
Сүүмгэр цагаан гэрэл болж, сүнс минь дээшээ нисэж одно
Нүцгэн ирсэн, нүцгэн буцна

Хайртай бүхнээ хамаатан саднуудаа
Хадгалсан захиагаа, хуримын бөгжөө хаяад явна
Дурьдатгалаа, дурсамжаа, дуу шиг амьдарсан насаа
Дутуу бүхнээ үлдээгээд дуулим хорвоогоос хөвж одно

Нүцгэн ирсэн, нүцгэн буцна
Нүглээ үүрээд, буянаа тэврээд нүүр тулна нөгөө хэдтэй
Нөмөрт нь хоргодох там диваажингийн үүдийг сахиж хэсэгтээ саатна
Тэндээс тэгээд тэнгэрийн судлаар үрсээ ажиж
Тэмдэг тавина тэдэндээ эргэж очих гэж...

Би хавар байсан бол...

Нулимсаа бөмбөрүүлэн мэлмэрсэн ингэн тэмээний буйлаанд
Нутгаа тэмцэн гүйсэн унаган хүлгийн шогшоонд
Нууцхан хайрын болзоонд ичингүйрч догдолсон бүсгүйд
Нуруу ачаатай нүүдлийн аяншиж цангасан настанд энэрхүйн өглөг өргөж,
Анхны бороогоо дээжлэнэ ээ.

Би хавар байсан бол...

Бэлтрэгээ орхиж зүрхлээгүй өлөгчин чонын гаслаанд
Бидэрээ гээтэл цалгисан Биндэръяа хөх нууранд
Цөнгөө түрэн мяралзсан тунгалаг Байдрагийн долгионд 
Хүүгээ санасан ижийн сүүгээ өргөсөн залбиралд зөөлөн түрлэг нэмж, шувуудын ганганааг дэглэнэ ээ.

Би хавар байсан бол...

Төрсөн нутгийнхаа уулсыг салхиар аргадан саймширч
Түмэн жаргал мянган учралыг ивээгээд
Уртын сайхан дуунд хуурын түрлэг нэмчихмээр
Уяхан замбуу тивийн наранг өдөржин шөнөжин аргамжина аа
Хэрвээ би хавар байсан бол...

1.НАМАР 

Навчис хөглөрч 
Нар ээсэн 
Намрын нэгэн 
Налгар өдөр... 
Тоглоомын талбайд багачуууд шуугина 
Тоодгор жаахан охид хүүхэлдэйгээ бариад гүйнэ 
Томхон хэсэг жаалууд хичээлдээ яаран алхана 
Томоогүй дэрсгэн хөвгүүд гулсуур дамжин харайна 
Халамжтай сайхан эцгүүд хүүхдээ тэвэрч салхилуулна 
Харин зарим эхчүүд хүүхдээ зандраад дугтчина 
Настай буурал хөгшчүүл ам халан сууцгаана 
Наана нь нэгэн бүсгүй нохойгоо салхилуулж харагдана 

Хайртай бүсгүйн чинь харцных нь цог нь унтарахад
Хамтдаа алхаж явсан гарынх нь атгалт сулрахад
Өөрт чинь итгэх итгэл нь бүр мөсөн алдарахад
Өмнөх шигээ биш гунигтайхан чам руу ширтэхэд
Эр хүн та юу боддог вэ? 
Ажил ажил гэж явахад тань ажлын хүндийг нугалаад
Амьдрал амьдрал гэж явахад тань амьдралын хатууг зөөллөөд
Бүхнийг амжуулж байна гэж бодож явахад чинь
Асуудлуудтайгаа хамт чамайг үүрээд
Буддаггүй сэтгэлээ чамд л зориулж яваа хайрт чинь Өчүүхэн ХАЛАМЖ л хүсдэг байлгүй дээ
Орой ороход чинь таваг дүүрэн хоолгүй бол сэтгэл чинь ямар байдаг вэ?
Орондоо ороход тэвэрт чинь хэн ч байхгүй бол нойр чинь хэр хүрдэг вэ?
Өглөө гарахад хувцас чинь цэвэрхэн биш бол ажил чинь хэр бүтдэг бэ?
Өөрт чинь ханийн түшиг байхгүй бол амжилт хэр хурдан ирдэг вэ?

Аавыгаа холоо ажиллаж байгаад уучлаарай 

Хэрэг болоход чинь хажууд чинь байдаггүйд
Утсаар ярихдаа хайртай гэдгээс өөр зүйл хэлдэггүйд 
Унтах болоход чинь үлгэр ярьж өгдөггүйд
Аавыгаа холоо ажиллаж байгаад уучлаарай

Өвөрт чинь унтаагүй шөнө 

Өдөн хөнжилд даарч хонолоо
Цээж минь гараар чинь цангаж 
Чих минь амьсгалаар чинь ангаж хонолоо
Хайрт минь 
Зүрхэн хэлбэртэй асдаг гэрэлт одод
Зүсээн буруулаад байрлалаа өөрчилчихөж
Намайг эзгүйд энгэрт чинь дулаацаж хоносон юм байлгүй
Нүцгэн саран тэнгэрт алга 
Үргэлж бидэн хоёрын тэврэлтэнд атаархаж гунигладаг шөнийн харанхуй
Өнөөдөр л ганцаардалд минь жаргаж анх удаа инээлээ
Үсэнд чинь үүрээ зассан сэтгэлийн минь шувуухай
Өөрөө өөрийгөө өрөвдөж хагацалын тухай үлгэр зохиож жиргэлээ

Чимээ үгүй, цохилох зүрх үгүй
Өөрт минь байгаа бүхэн чамруу нисчихсэн 
Амьсгал үгүй 
Авсан дотор хадаатай юм шиг энэ
Үхмэл цаг хугацаа 
Ахин надад ирэхээр бол 

Миний ертөнцийн төгс төгөлдөр залуу минь чи

Мандах нар шиг зүрхэнд минь гийгээд удлаа
Надад л зориулж урласан юм шиг ханхүү минь чамдаа 
Нандин сэтгэлийнхээ түлхүүрийг хулгайд алдаад удлаа
Бодолдоо урласан цав цагаахан хуримын даашинзаа
Босгоны чинь дэргэд өлгөж үлдээгээд удлаа
Цонхны минь доор ирээд гэрлэх санал тавих байх гэж итгэж
Цэл залуухан нас, ядам хуруу хоёр минь гундаж хүлээсээр удлаа
Нисэх гэж тэмүүлсэн биед минь даль жигүүр ургуулсан чинийхээ
Нэрийг чинь зүрхнээсээ уяад өндрөөс өндөрт дүүллээ

Гэрээсээ хол гадуур хоносон шөнө 

Хүүгээрээ цангаж нойр хулжиж үүр цайлгана
Гар нь цээжийг минь тэвэрч хоносон шөнө 
Хайр нөмөрч нарыг хүлээлгэж сэрнэ
Холдохоор л санаж үгүйлэх юм
Хүү минь ааваа санадаг уу
Халуун ч гэсэн зун гараас чинь хөтлөхгүй л бол
Хавирга нэвт салхилж сэтгэл жиндэнэ
Жихүүн ч гэсэн өвлөөр алганаас чинь атгавал
Жижигхэн зүрхэнд чинь дулаацаж жаргана
Аав нь хүүгийнхээ хайранд халамцах юм
Хүү минь аавынхаа нөмөрт дулаацдаг уу
Орчлонд ганцаарханаа сажлахад 
Одод шоолж инээдэг байлаа
Одоо чамтайгаа хамт байгаа болохоор
Сарыг ганцаардуулж уйлуулна
Аавдаа бол чи минь сахиус юм
Хүүдээ аав нь хүсэл нь мөн үү
Чамайг хайрлах зүрхний минь бичлэг долгионоо алдалгүй хөвсөлзөнө
Цэх шулуун үргэлжилсэн зураас болоход би үгүйрнэ ээ хүү минь

Харанхуй утаатай хотын гудамжнаас хөгжлийн тухай бодол цухуйхгүй

Харц өндөр охидын хажуугаас ханийн тухай бодол төрөхгүй
Өшигчиж гишгэгдсэн цэцэгсийн үндэснээс өндийж дэлбээлэхийн тухай бодол ургахгүй
Үг сөрж, өтгөсийг зандчих багачуулаас өсөж дэвжихийн тухай бодол ундрахгүй
Ядаж л нар мандаж байгаа нь яамай даа 
Ядаж л нас нэмж байгаа нь яамай даа
Тачигнатал түгжсэн гэрийн хаалганаас талын монгол айлын тухай бодол сэрэхгүй
Тасдаж тайрагдсан хожуулын булшнаас дахиж ургахын тухай бодол өндийхгүй 
Ухаан нь хэтийдсэн төрийн түшээдээс улсаа төвхнүүлэх тухай бодол цацрахгүй 
Ухаж сэндийцсэн уулын бэлээс урьдынх шиг дүнсийх бодол шатахгүй 
Ядаж л өдөр хоногууд үргэлжилж байгаа нь яамай даа
Ядаж л үхэх өдөр минь ойртож байгаа нь яамай даа

Үлэмжийн чанар Махамутрыг

Үгээр хэлж, үзгээр зуршгүй ч
Үнэн итгэлт Нарова чамдаа
Өгүүлсүгэй, би!
Хоосон чанарт тулгуур байхгүй.
Хоосон чанарын агаарт
Махамутар цэцэглэнэ.
Хүчлэн чармайх хэрэггүй,
Энгүүн тааваараа бай!
Хүлээс бүхэн алдрахад
Эрх чөлөөг хүртэнэ.
Сэвгүй хоосон огторгуйг харваас,
Сэтгэлээр сэтгэлийг тийнхүү ажваас
Будангуй ялгаа нилдээ арилж,
Бурханы хутгийг чи олно.
Тэнэмэл үүлс тэнгэрт хөвөрнө.
Хэрмэл бодол сэтгэлд цуварна.

Үзэгдэл, хоосон хоёр ялгалгүй болбоос

Үзэл нь гүн болсон буй.
Өдөр, зүүд хоёр ялгалгүй болбоос
Үлэмж бясалгал мөн болсон буй.
Амгалан, хоосон хоёр ялгалгүй болбоос
Явдал нь гүн болсон буй.
Энэ, хойд хоёр ялгалгүй болбоос
Ахуй ёс гүн болсон буй.
Огторгуй, сэтгэл хоёр ялгалгүй болбоос
Номын бие гүн болсон буй.
Жаргал, зовлон хоёр ялгалгүй болбоос
Увдис утга гүн болсон буй.
Нисванис, билиг хоёр ялгалгүй болбоос
Онол нь гүн болсон буй.
Өөрийн сэтгэл, бурхан хоёр ялгалгүй болбоос
Үр нь гүн болсон буй.

Магтаал горилсон сэтгэл минь доромж сонсохын цагт

Мартахын мананг ярж, багшийн захиас ургаг.
Цуурай хоосон тарнийн эгшиг болон дуурьсаг.
Цуугиант орчлоос гэтлэхүйн дуудлага болон тодрог.

Жаргал хүссэн сэтгэл минь цөхрөл амсахын цагт
Жамаараа яваа ертөнцийг хүлцэхийн амтанд уусаг.
Өөрөөс илүү зовлонтыг өрөвдөхийн ухаан тэлэг.
Үйлийн илбэт зүүднээс сэрэхийн шалтгаан болог.

Хонжоо эрсэн сэтгэл минь хохь үзэхийн цагт
Хоногийн буудал шиг хорвоогоос хоосон явахаа санаг.
Хотол оршихуйн далай дундрах цаггүй хойно
Хонжих, алдах хоёр нь хуурмаг болохыг таниг.

Буян горилсон сэтгэл минь нүгэлд унахын цагт
Буртаг дундаас ургах лянхын нууцыг тайлаг.
Бурханы тунгалаг амьсгал буй ахуйд түгвээс
Бузар, түйтгэр хоёр угаас үгүйг ойлгог.

Үүрд тэнгэрийг эзэгнэсэн мэт

Үүлэн будан минь битгий бардаарай.
Үесийн салхинд сарнихаасаа өмнө
Аргасан нүдийг амжиж чийглээрэй.
Цалгин орчлонг цайрдсан мэт
Цасан будраа минь битгий сэвээрэй.
Цагийн наранд хайлахаасаа өмнө

Цагаахан өнгөө сэтгэлд юүлээрэй

   ...

Аньсган завсраас бүлээн гэгээ зүрхэнд юүлнэ.

Аниргүйн хэлнээс шүлэг орчуулахад үг дутна...

   ...

YolHad_19.JPG
Хэмжээс: 700x525 82k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3898

orkh-003.JPG
Хэмжээс: 600x450 76k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 1523149

B3-038.JPG
Хэмжээс: 450x600 79k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 5151